Najczęściej zadawane pytania
Zastrzeżenia prawne
Wskazówki dla użytkowników
Start Kontakt Mapa serwisu
1,5 proc. podatku dla OPP

KRS 0000148854

Federacja Inicjatyw Oświatowych
ma status
organizacji pożytku publicznego (OPP).
Pomóż nam ratować i wspierać
małe wiejskie szkoły -
przekaż FIO 1,5 procenta podatku.

Nasze konto:
93 1020 1026 0000 1502 0382 2558

Należymy do:

Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich Federacja Organizacji Służebnych MAZOWIA Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych

 

Samorządy chcą pozarządowych szkół

Instytut Spraw Publicznych, 25 marca 2008

Przedstawiciele samorządów mieli ostatnio wiele okazji do zgłaszania propozycji dotyczących reorganizacji i usprawnienia funkcjonowania lokalnych struktur państwa. Już pod koniec 2007 r. z samorządowcami spotkała się Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. Rząd po raz kolejny usłyszał postulaty, które różne organizacje samorządowe zgłaszają od lat.
Instytut Spraw Publicznych - zrzut ekranu
 

 

Dotyczą one przede wszystkim urealnienia finansów samorządów. Mimo, że przejmują one kolejne zadania, administracja centralna i politycy nie przekazują w ślad za nimi wystarczających środków. Co gorsza wiele dobrze brzmiących inicjatyw, wdrażanych w życie przez polityków, odbija się rykoszetem na budżetach samorządowych. Tak jest na przykład z ulgą na dzieci w PIT, która obniży dochody samorządów o blisko 3,5 mld zł (nawiasem mówiąc, będzie ona miała negatywny skutek również dla organizacji pozarządowych, ponieważ obniży prawdopodobnie przychody z 1 proc.). Wiele mówi się o reformie systemu opieki zdrowotnej, ale samorządy nie otrzymują wystarczających środków na modernizację i utrzymanie jednostek służby zdrowia, które znajdują się pod ich opieką.

Zmian potrzeba w ustawach samorządowych. Co raz częściej mówi się, o wprowadzeniu wyborów bezpośrednich marszałków województw. Część samorządowców chce wzmocnienia kompetencji starostów i przyznania wszystkim miastom, powyżej 50 tys. mieszkańców statusu miast na prawie powiatu. Korekty wymagają ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym i przepisy regulujące organizację transportu publicznego. Samorządy chciałby otrzymać udział w podatku od towarów i usług i podatkach akcyzowych. Dotychczas przy okazji spotkań w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego gabinet premiera Tuska otrzymał ponad 2 tys. propozycji zmian w najróżniejszych przepisach.

Oczywiście wśród postulatów znalazły się także propozycje dotyczące obszaru edukacji, w którym samorządy mają do wykonania wiele trudnych zadań. Tu również rząd i administracja centralna niestety nie ułatwiają im życia. Samorządy muszą sfinansować część podwyżek dla pracowników oświaty, w związku z czym postuluje się na przykład zniesienie dodatków wiejskiego i mieszkaniowego dla nauczycieli. Takie posunięcie znacznie odciążyłoby budżety zwłaszcza małych gmin. Związek Powiatów Polskich domaga się również zapisania zasad przydzielania subwencji oświatowej w ustawie o dochodach jednostek samorządowych. Zmian wymagałaby również Karta Nauczyciela. Jednak co najciekawsze z punktu widzenia trzeciego sektora, wśród często wymienianych postulatów znalazły się również takie, które jeśli zostaną zrealizowane, mogą wpłynąć bardzo pozytywnie na relacje organizacji pozarządowych i samorządów.

Jak donosi Polska Agencja Prasowa, wiele samorządów chciałoby zmian także w ustawie o systemie oświaty. Chodzi o ułatwienie przekazywania szkół publicznych w ręce organizacji pozarządowych. W obecnym stanie prawnym przekształcenie szkoły w placówkę społeczną, prowadzona na przykład przez lokalne stowarzyszenie wymaga jej uprzedniej likwidacji. To z kolei jest przyczyną wielu napięć i protestów, które zawsze wybuchają w takich sytuacjach. Proces likwidacyjny jest skomplikowany, czasochłonny i kosztowny, a rodzice nie mają zaufania do samorządów i zwykle są przekonani, że po zamknięciu szkoły nie będzie już szans na jej przejęcie, nie mówiąc już o uzyskaniu pomocy ze strony lokalnych władz.

Tymczasem wraz ze zmniejszającą się liczbą uczniów, a co za tym idzie mniejszą subwencją oświatową, przekazanie szkoły w ręce stowarzyszenia rodziców jest często jedyną alternatywą dla ostatecznej likwidacji placówki. Wbrew powszechnej opinii, samorządy są bardzo chętne do przeprowadzania przekształceń szkół publicznych w społeczne i często udzielają im pomocy finansowej, materialnej i prawnej.

Nikt nie prowadzi dokładnych statystyk, ale według przedstawicieli Federacji Inicjatyw Oświatowych w całej Polsce funkcjonuje obecnie mniej niż tysiąc szkół, które ogólnie można określić mianem społecznych. Są prowadzone przez różnego rodzaju podmioty pozarządowe – fundacje, organizacje kościelne, stowarzyszenia. W tej liczbie mieści się około 300 szkół zarządzanych przez lokalne, głównie wiejskie stowarzyszenia rodziców. W skali kraju to niewielka liczba, tym bardziej jeśli wziąć pod uwagę, że od 2000 r. zlikwidowano już parę tysięcy szkół. Wiele z tych placówek mogłoby zapewne dalej funkcjonować w formie stowarzyszeń. Niestety kolejne ekipy rządowe nie chcą zająć się tym problemem w sposób systemowy.

Według Federacji Inicjatyw Oświatowych problemem nie jest nawet ustawa o systemie oświaty, ile właśnie brak wystarczająco silnej woli politycznej ze strony rządu oraz partnerów społecznych do wypracowania strategicznych rozwiązań. Związki zawodowe nauczycieli są niechętne przekształceniom szkół, ponieważ zagraża to status quo tej grupy zawodowej zagwarantowanemu w Karcie Nauczyciela. Martwi również fakt, że paradoksalnie ta problematyka jest tak mało dyskutowana w środowisku pozarządowym. Mogłoby się wydawać, że trzeci sektor powinien być naturalnie zainteresowany zyskaniem większego wpływu na kształt edukacji w Polsce, ale ten temat nie pojawił się jeszcze ani w ramach posiedzeń Rady Działalności Pożytku Publicznego, ani w trakcie spotkań z Parlamentarnym Zespołem ds. Organizacji Pozarządowych, ani w planach prac sejmowej podkomisji ds. Organizacji Pozarządowych. Cieszy jednak, że co raz częściej „uspołecznianiu” szkół przychylne są samorządy. Być może gabinet PO-PSL dążąc do głębszej decentralizacji państwa i wzmacniania roli samorządów doceni także ten aspekt. A przy okazji uwzględni fakt, że w procesie decentralizacji i reformowania systemu edukacji istotną rolę do odegrania mają również organizacje pozarządowe.

Źródło: PAP, podatki.pl, Federacja Inicjatyw Oświatowych