Najczęściej zadawane pytania
Zastrzeżenia prawne
Wskazówki dla użytkowników
Start Kontakt Mapa serwisu
1,5 proc. podatku dla OPP

KRS 0000148854

Federacja Inicjatyw Oświatowych
ma status
organizacji pożytku publicznego (OPP).
Pomóż nam ratować i wspierać
małe wiejskie szkoły -
przekaż FIO 1,5 procenta podatku.

Nasze konto:
93 1020 1026 0000 1502 0382 2558

Należymy do:

Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich Federacja Organizacji Służebnych MAZOWIA Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych

Gmina a organizacje pozarządowe
wtorek, 02 stycznia 2007 15:09

Autorka: Alina Kozińska-Bałdyga

Gdy mówimy o warunkach sukcesu programu Mała Szkoła, podkreślamy konieczność dobrej współpracy z gminą. Dla podkreślenia wagi tej współpracy, VI Forum odbywało się pod hasłem "Współpraca warunkiem rozwoju". (fot. sxc.hu)
shakehand
 

Dzięki rozmowom z samorządowcami i władzami "naszych" gmin zaczynamy rozumieć problemy wsi. Dziękujemy im za to. Ale jednocześnie jednym z najtrudniejszych naszych doświadczeń w realizacji tego programu były kontakty z kilkoma innymi wójtami i burmistrzami. Pewno i oni wspominają spotkanie z nami jako trudne. Myślę, że zasadnicza trudność tkwi w tym, że wszyscy ciągle uczymy się tej demokracji i tego, co jest jej największą siłą. Ciągle też tkwimy jeszcze korzeniami w poprzednich czasach. Poniższe uwagi napisane są po to, by łatwiej było odnaleźć się "zagubionym w demokracji".

 

I. Konstytucyjna zasada pomocniczości i obowiązujące przepisy prawa dotyczące organizacji pozarządowych

W preambule do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 roku znalazło się sformułowanie o "...współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot". Powołanie się na zasadę pomocniczości ma ogromne znaczenie. Jej zastosowanie w praktyce całkowicie zmienia dotychczasową organizację społeczeństwa i państwa.

Zasada pomocniczości wynika ze społecznej nauki kościoła katolickiego i liberalnej myśli politycznej. U jej źródła leży filozofia personalistyczna i tomistyczne przekonanie, że społeczności wyższe powinny "wyrastać" ze społeczności niższych, a nie dominować nad nimi. To człowiek i rodzina, najpierw wspierani przez sąsiadów i najbliższe otoczenie, później przez lokalne organizacje pozarządowe, powinni organizować zaspokajanie swoich potrzeb. Dopiero, gdy mniejsze wspólnoty sobie nie radzą, powinna wkraczać gmina ze swoim wsparciem, a na końcu administracja państwowa. Do władz samorządowych nie należy samodzielna realizacja wszystkich zadań, lecz delegowanie ich do innych podmiotów i udzielanie pomocy w realizowaniu tych zadań.

Zasada pomocniczości oznacza, że gminy powinny dążyć do tego, aby jak największa ilość zadań była realizowana przez podmioty mniejsze – wspólnoty lokalne i środowiskowe, w tym lokalne organizacje pozarządowe. Zasada pomocniczości dotyczy także państwa. Powinno ono jak najwięcej spraw przekazywać do prowadzenia samorządom terytorialnym. Zasada pomocniczości oznacza także obowiązek wspierania jednostek niższych przez wyższe, tak, by mogły one realizować swoje zadania.

Art. 12 Konstytucji RP zapewnia wolność tworzenia "...stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji". Nie wprowadza on określenia "organizacje pozarządowe" dla oddolnej aktywności obywatelskiej, ale jest ono popularnie używane w środowisku ludzi aktywnych społecznie.

Używając terminu organizacje pozarządowe mamy zazwyczaj na uwadze dwa rodzaje instytucji: stowarzyszenia i fundacje. Ich tworzenie regulują dwa główne akty prawne:

  • Ustawa o fundacjach z 6 kwietnia 1984 znowelizowana 23 lutego 1991 r. (tekst jednolity Dz. U. Nr 46, poz. 203)
  • Ustawa o stowarzyszeniach z 7 kwietnia 1989 roku (Dz. U. Nr 20, poz. 104, zm. Dz. U. z 1990 r. Nr 14, poz. 86 i z 1996 r. Nr 27, poz. 118)

Działalność organizacji jest regulowana przez:

  • Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23 grudnia w sprawie ramowego zakresu sprawozdań składanych przez fundacje (M.P. Nr 69, poz. 616)
  • Szereg innych przepisów dotyczących prawno-finansowych aspektów działalności organizacji pozarządowych. Przepisy te dotyczą podatku dochodowego od osób prawnych, podatków i opłat lokalnych, opłaty skarbowej, rachunkowości i szczególnych zasad rachunkowości dla jednostek nie prowadzących działalności gospodarczej oraz zasad ewidencji i identyfikacji podatników.

Istotą fundacji jest majątek przekazany przez fundatora lub fundatorów, który jest wykorzystywany dla realizacji celów określonych przez fundatora. Fundacja tworzona jest dla dobra publicznego i realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich jak ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i zabytków. Fundatorem może być zarówno osoba lub osoby fizyczne jak i prawne, możliwe jest także ustanowienie fundacji poprzez zapis w testamencie.

W praktyce działania spotykamy się z dwoma rodzajami fundacji – tzw. kapitałowymi, które tworzone podstawą jest określony majątek fundacji. Mogą to być pieniądze, papiery wartościowe, oddane na własność fundacji rzeczy ruchome i nieruchomości. Dzięki tym środkom prowadzona jest działalność organizacji. Drugim rodzajem fundacji są tzw. fundacje "żebracze". Tworzone są one w oparciu o niewielki, wręcz symboliczny majątek, który nie może być mniejszy niż 1000 złotych, jeśli fundacja zamierza prowadzić działalność gospodarczą. Dla swojej działalności fundacje te muszą pozyskiwać środki z zewnątrz lub z prowadzonej działalności gospodarczej.

Organem rejestrującym fundację jest sąd. Jeśli jest to fundacja, której terenem działania jest cała Polska lub kilka województw, to rejestracji dokonuje Sąd Rejestrowy w Warszawie. Jeśli jest to fundacja lokalna, działająca w obrębie jednej czy kilku gmin, a najwyżej jednego województwa, to rejestracja następuje w sądzie wojewódzkim.

Nadzór nad fundacjami sprawuje właściwy minister wskazany przez sąd, lub wojewoda, w przypadku fundacji lokalnych. Fundacje są zobowiązane do corocznego przedkładania im sprawozdań z działalności. Sprawozdania te powinny być także udostępniane opinii publicznej.

Stowarzyszenie jest trwałym, dobrowolnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Członkowie stowarzyszenia sami określają jego cel, który powinien być realizowany przez ich pracę społeczną. Są dwa rodzaje stowarzyszeń: rejestrowane i zwykłe. Stowarzyszenia rejestrowane w sądzie posiadają osobowość prawną. Do ich założenia wymagana jest liczba co najmniej 15 członków założycieli.

Stowarzyszenia zwykłe nie posiadają osobowości prawnej, do ich utworzenia wystarczają co najmniej 3 osoby. Przesyłają one do wydziału społeczno-administracyjnego urzędu wojewódzkiego informację o założeniu organizacji, jej celach i przyjętym regulaminie. Jeżeli w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu takiego stowarzyszenia nie zakazano jego działalności, to stowarzyszenie zwykłe może rozpocząć działalność. Stowarzyszenie takie nie może prowadzić ani działalności gospodarczej, ani uzyskiwać środków z zewnątrz. Całą działalność opiera jedynie na pracy swoich członków i ich składkach.

W czasie zakładania fundacji i stowarzyszenia tworzony jest statut. Staje się on po zarejestrowaniu wewnętrznym prawem organizacji. Statut określa m. in. cele i zasady działania organizacji, organy fundacji i władze stowarzyszenia. W przypadku fundacji obligatoryjne jest tworzenie zarządu, chociaż najczęściej powoływane są także inne ciała – rada i komisja rewizyjna.

Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zgromadzenie członków stowarzyszenia. Tworzone są także zarząd stowarzyszenia i komisja rewizyjna, mogą istnieć również inne organy np. rady czy sąd koleżeński.

Każdy obywatel może być współzałożycielem stowarzyszenia. Każdy też i każda osoba prawna może ustanowić fundację.

Oprócz terminu "organizacje pozarządowe" lub skrótu angielskiego NGO (non-governmental organisation) używanych jest szereg innych nazw. Najpopularniejsze terminy to organizacje non-profit (czyli niedochodowe), organizacje trzeciego sektora i organizacje pośredniczące.

Pierwsza nazwa podkreśla to, że organizacje pozarządowe nie mają przynosić zysków swoim twórcom i osobom zarządzającym organizacjami, lecz wszystkie uzyskane czy zarobione środki przeznaczać na cele statutowe. Oczywiście nie ma to nic wspólnego z niedochodowością rozumianą jako przynoszenie strat. Działalność organizacji pozarządowych musi być oparta na rachunku ekonomicznym i bilansowaniu się przychodów i rozchodów.

Nazwa trzeci sektor mówi o usytuowaniu tych organizacji pomiędzy dwoma sektorami – sektorem biznesu, który rozwija gospodarkę a sektorem państwowym, który rządzi.

Ze względu na specjalne funkcje organizacji pozarządowych polegające na pośredniczeniu pomiędzy państwem a biznesem, czy państwem a społeczeństwem używana jest także nazwa "organizacje pośredniczące". Warto podkreślić specyficzną rolę organizacji pośredniczących w krajach postkomunistycznych. Jest to pośredniczenie w przechodzeniu od gospodarki nakazowo-rozdzielczej do gospodarki wolnorynkowej, kapitalistycznej.

Demokratyczne i sprawne państwo opiera się na współistnieniu trzech sektorów – biznesowego, państwowego i organizacji pozarządowych. Każdy z tych sektorów ma własną rolę. Zadaniem organizacji pozarządowych jest integrowanie i organizowanie lokalnej społeczności.

Należy podkreślić rolę organizacji pozarządowych w tworzeniu społeczeństwa aktywnych obywateli. Praca w tych organizacjach zmienia mentalność ludzi, uczy ich odpowiedzialności za wspólne dobro, zasad współpracy i przedsiębiorczości. Z takimi ludźmi łatwiej jest negocjować i wspólnie rozwiązywać problemy. Warto o tym pamiętać, gdy chce się swoją gminę rozwijać. Dotychczasowa praktyka wskazuje na konieczność posiadania przyzwolenia lub jeszcze lepiej poparcia społecznego dla wszystkich podejmowanych przez władzę działań. Jeśli istnieje bierny opór niechętnej społeczności, to nie można liczyć na sukces we wprowadzaniu zmian. Wtedy warto ten bierny opór wesprzeć w przekształceniu "niezadowolonej masy" w zorganizowaną w formie stowarzyszenia grupę ludzi. Można wtedy łatwiej negocjować z przedstawicielami takiej organizacji i wspólnie dopracowywać się rozwiązań korzystnych i do przyjęcia dla wszystkich stron konfliktu. Takie myślenie jest podstawą programu Mała Szkoła. Powstały w wyniku zamykania szkoły konflikt jest "organizowany" przez utworzenie stowarzyszenia – organizacji sformalizowanej, która ma określone władze i procedury działania.

Organizacje pozarządowe ułatwiają rozwiązywanie konfliktu pomiędzy władzą i społeczeństwem. Lepiej, bowiem mieć konkretnego partnera do negocjacji i wspólnego poszukiwania rozwiązań, niż bierny opór niezadowolonego społeczeństwa.

 

II. Organizacje pozarządowe związane z oświatą

Wśród organizacji pozarządowych działających na polu oświaty można wyróżnić trzy grupy organizacji:

  1. organizacje prowadzące szkoły (do czasu programu Mała Szkoła były to szkoły niepubliczne)
  2. organizacje działające przy szkołach publicznych
  3. organizacje wspierające wychowanie i edukację

 

1. Organizacje prowadzące szkoły

Z punktu widzenia prawa organem założycielskim i prowadzącym szkołę może być zarówno stowarzyszenie, jak i fundacja. Szkołę może założyć także osoba prywatna, spółka czy instytucja kościelna. Szkoły, które działają w oparciu o instytucję stowarzyszenia zapewniają rodzicom największą kontrolę zarówno nad finansami szkoły jak i jakością nauczania. Pozwalają również na najpełniejsze włączanie się rodziców w proces edukacji własnych dzieci. Warto podkreślić wzrastającą rolę stowarzyszeń rodziców w kierowaniu szkołami w krajach zachodnich. Są kraje, takie np. jak Holandia, gdzie wprowadzanie reformy edukacji i podwyższenie jakości nauczania dokonało się właśnie dzięki stowarzyszeniom rodziców, które przejmowały prowadzenie i zarządzanie szkołami. W ciągu 20 lat 75 proc. szkół holenderskich zostało przekazane stowarzyszeniom rodziców w zarząd i prowadzenie. Podobnie od dziesięciu lat w USA powstały tzw. szkoły czarterowe. Doświadczenia tych krajów staramy się wykorzystać dla tworzenia naszego programu Mała Szkoła.

Stowarzyszenia mogą prowadzić szkoły niepubliczne, a więc takie, w których pobierane jest czesne, jak i publiczne, a więc bezpłatne. Istnieją trzy organizacje zrzeszające większość szkół niepublicznych. Są to: Społeczne Towarzystwo Oświatowe, Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej i Rada Szkół Katolickich. Do 1988 r. istniało w Polsce 14 szkół niepaństwowych prowadzonych przez organizacje kościelne, po 1989 powstało kilkaset szkół niepublicznych, głównie w dużych miastach. Był to społeczny ruch wyrażający niezadowolenie ze stanu oświaty państwowej, który przełamał istniejący monopol państwa na kształcenie dzieci i młodzieży. Ustawa oświatowa z dnia 7 września 1991 roku zalegalizowała istniejący stan rzeczy i zachęciła do tworzenia kolejnych szkół. Można je tworzyć na każdym poziomie nauczania – od przedszkoli po uczelnie. Szkoły niepubliczne dotychczas były finansowane przez rodziców i dofinansowywane przez państwo w wysokości co najmniej 50 proc. wydatków bieżących, ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu w przeliczeniu na jednego ucznia. Od 2001 r. zmieniają się zasady dofinansowywania przez państwo szkół niepublicznych. Będą one dostawały 100 proc. dotacji, ale za to rodzice nie będą już odliczali tych wpłat od podatku. Największym atutem szkół niepublicznych dla rodziców w miastach jest niewielka liczba uczniów w klasach, umożliwiająca bliski kontakt z nauczycielem. To właśnie przede wszystkim za to rodzice w miastach są gotowi płacić.

W pierwszym okresie powstawało więcej szkół podstawowych, następnie więcej liceów. Od 1993 r. notuje się wzrost szkół zawodowych. Wielkim atutem niepublicznych szkół zawodowych jest ich dużo szybsze niż szkół publicznych dostosowywanie się do zmian na rynku pracy.

Program Mała Szkoła zachęcił do tworzenia szkół publicznych (bezpłatnych, jedynie z dobrowolnymi wpłatami rodziców). Ogłoszenie tego programu otworzyło nowy etap rozwoju edukacji w Polsce – tworzenie szkół prowadzonych przez stowarzyszenia na wsi, wśród niezamożnej ludności.

 

2. Organizacje działające przy szkołach publicznych

Przy niektórych szkołach publicznych działają organizacje pozarządowe o zasięgu lokalnym takie jak:

  • stowarzyszenia wychowanków
  • stowarzyszenia rodziców
  • inne stowarzyszenia
  • fundacje szkolne.

Stowarzyszenia wychowanków, jak pokazuje praktyka, powstają najczęściej w renomowanych szkołach średnich, ale nic nie stoi na przeszkodzie by istniały i przy szkołach podstawowych. Stowarzyszenia te stawiają sobie za cel podtrzymywanie więzi absolwentów z dawną szkołą, tworzenie wokół niej przyjaznego środowiska, utrzymanie i przekazywanie tradycji oraz praktyczną pomoc szkole i jej uczniom. Tradycja tego typu stowarzyszeń jest bardzo dawna, a przynależność do nich w krajach zachodnich jest sprawą prestiżową.

Stowarzyszenia rodziców tworzone są zazwyczaj przy szkołach prowadzących specyficzny rodzaj działalności takich jak szkoły integracyjne, specjalne czy np. sportowe. Bez aktywności rodziców szkoły takie najczęściej albo w ogóle by nie powstały, jak w przypadku wielu szkół integracyjnych, albo działałyby w znacznie trudniejszych warunkach. Stowarzyszenia rodziców wspierają szkoły w organizacji procesu wychowania i nauczania i w zdobywaniu środków na prowadzenie działalności. Stowarzyszenia rodziców stają się także formą wzajemnego wspierania się rodziców w wychowywaniu dzieci i młodzieży.

Wszystkie inne stowarzyszenia działające przy szkołach mogą mieć bardzo różne cele i gromadzić nie tylko uczniów, ale rodziców czy nawet okolicznych mieszkańców zainteresowanych np. poznawaniem tradycji i kultury własnego regionu, tańcem ludowym, ekologią, wspólnym uprawianiem turystyki lub oglądaniem filmów, budowaniem żaglówki, literaturą science-fiction, fotografiką i wieloma innymi sprawami. Szkoła użycza organizacjom miejsca na spotkania i prowadzenie działalności. Staje się lokalnym centrum życia społecznego, edukacyjnego i kulturalnego. Prowadzenie "szkoły otwartej" wymaga oczywiście wiele wysiłku, ale jak dowodzą doświadczenia nie tylko zachodnie, ale i nasze, polskie, efekty są znakomite. Przynoszą korzyści dzieciom i młodzieży, szkole i lokalnej społeczności. Szkolne biblioteki, z których korzystają zarówno uczniowie, jak i ich rodzice, pomagają rozwijać czytelnictwo. Zaplecza socjalne szkoły pozwalają na lepszą opiekę społeczną nad ludźmi starszymi, w której organizowanie włączani są uczniowie. Użyczenie przez szkołę miejsca na organizowanie opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi i włączenie w sprawowanie tej opieki młodzieży szkolnej przynosi wspaniałe wyniki wychowawcze i korzyści wszystkim stronom. Pomysłów na realizację programu "otwartej szkoły" jest bardzo wiele i każda szkoła może wypracować swój własny odpowiadający najlepiej uczniom i lokalnej społeczności.

Specjalną uwagę warto poświęcić organizacjom pozarządowym, których celem jest pomoc dzieciom i przeciwdziałanie patologiom w rodzinie. Otwarcie dla tych organizacji szkół pozwala najefektywniej dotrzeć do dzieci potrzebujących pomocy, przeciwdziałać alkoholizmowi, narkomanii czy przemocy w rodzinie. Szkoła jest miejscem, gdzie wszystkie zaniedbania i problemy rodziny są najlepiej ujawniane. Często nie jest w stanie sobie z nimi radzić. Pomoc organizacji pozarządowych jest w takich sytuacjach często jedyną szansą rozwiązania problemu.

Stowarzyszenia rozwoju wsi tworzone w ramach programu Mała Szkoła dają możliwość prowadzenia wszystkich takich działań edukacyjnych, kulturalnych, charytatywnych, samopomocowych w oparciu o jedną organizację. Dzięki tym stowarzyszeniom Małe Szkoły będą mogły pełnić funkcję wszechstronnego ośrodka edukacji i rozwoju swojej społeczności.

Wśród fundacji istniejących przy szkołach można wyróżnić trzy grupy:

  • Fundacje powstałe dla realizacji konkretnego przedsięwzięcia takiego jak wybudowanie sali gimnastycznej, basenu czy wręcz całej szkoły. Bywa, że po osiągnięciu zamierzonego celu fundacja ulega likwidacji.
  • Kolejną grupę stanowią fundacje tworzone dla stałego wspierania szkoły, organizowania przy szkole działalności gospodarczej i gromadzenia środków na prowadzenie np. dodatkowych zajęć, naukę języków obcych, wyposażanie pracowni szkoły, na zajęcia pozalekcyjne czy stypendia dla niezamożnych bądź wybitnie zdolnych uczniów. Często fundacja korzysta ze stałych wpłat rodziców.
  • Istnieje też pewna grupa fundacji powstałych dla upamiętnienia jakiejś osoby np. patrona szkoły czy dawnego wychowanka. Fundacje takie zakładane są zazwyczaj przez członków rodziny lub na podstawie zapisu testamentowego majątku.

Procent od majątku fundacji zgromadzonego na koncie bankowym jest podstawą wypłacanych stypendiów, nagród lub innej działalności fundacji.

Inicjatorami powstania fundacji i stowarzyszeń działających przy szkołach są najczęściej rady szkoły i rady rodziców. Powołanie instytucji posiadającej osobowość prawną umożliwia radom prowadzenie szerszych i bardziej skutecznych działań.

 

3. Organizacje wspierające wychowanie i edukację

Do organizacji wspierających wychowanie i edukację zaliczamy bardzo różne organizacje, najczęściej ogólnopolskie. Ich działalność może być dwojakiego rodzaju. Może być ona:

a. nastawiona bezpośrednio na dzieci i młodzież –

organizacje nastawione bezpośrednio na młodych ludzi często nie mają na uwadze realizowania celów bezpośrednio związanych z oświatą, ale zaspokajanie potrzeb i pomaganie dzieciom i młodzieży. Można je nazwać organizacjami ponadszkolnymi czy pozaszkolnymi. Zajmują się organizowaniem czasu wolnego, sportem i turystyką, przeciwdziałaniem patologiom takim jak narkomania, pomocą dzieciom i młodzieży ze środowisk zaniedbanych wychowawczo lub przeciwnie, wspieraniu młodzieży utalentowanej.

b. nastawiona na wspieranie rozwoju nauczycieli i wprowadzanie nowych programów –

organizacje wspierające rozwój nauczycieli i wprowadzające nowe programy nastawione są na pomaganie nauczycielom w ich rozwoju zawodowym. Są to zarówno stowarzyszenia nauczycieli danej specjalności, jak i fundacje przygotowujące i wprowadzające nowe programy i nowe metody nauczania. Zajmują się ich dokształcaniem i ułatwianiem współpracy pomiędzy nauczycielami.

Cechą charakterystyczną organizacji pozarządowych jest ich ogromna różnorodność. Każda ma swoje własne cele, środki i metody pracy. Organizacje mogą równolegle prowadzić kilka rodzajów działalności.

 

III. Dlaczego warto współpracować z organizacjami pozarządowymi

Samorząd terytorialny i organizacje pozarządowe mają wspólny cel – zaspokajanie potrzeb lokalnej społeczności, ale różnią się sposobami osiągania tego celu. Każda z tych instytucji dysponuje własnymi atutami. Oto one.

Samorząd terytorialny ma:

  • legitymację do sprawowania władzy, która pochodzi ze sposobu powoływania jego władz w bezpośrednich i powszechnych wyborach
  • pieniądze z lokalnego budżetu
  • możliwość dysponowania mieniem komunalnym
  • zorganizowaną administrację

Samorząd terytorialny jest także ważnym pracodawcą na swoim terenie.

Atutami organizacji pozarządowych są:

  • niezależność działania
  • dobre rozeznanie potrzeb społecznych, których nie można dostrzec "z góry"
  • niekonwencjonalne metody działania
  • dzięki pracy wolontariuszy niższe koszty działania
  • oparcie w ruchu innych organizacji pozarządowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych
  • możliwość korzystania z różnych źródeł finansowania.

Ale najważniejszym atutem organizacji pozarządowych są ludzie, wolontariusze, posiadający motywację i zapał do "zmieniania świata". Ich zaangażowanie i poświęcenie pozwala na osiąganie celów, których w żaden inny sposób nie można byłoby zrealizować.

Różnice w sposobie działania samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowej są tym, co pozwala na ich wzajemne uzupełnianie się . Warto więc je wykorzystać dla dobra lokalnej społeczności.

Samorządy terytorialne i organizacje pozarządowe mają wspólny cel – zaspokajanie potrzeb lokalnej społeczności. Różnice między nimi pozwalają na wzajemne uzupełnianie się. Warto współpracować dla lepszego zaspokajania potrzeb lokalnej społeczności.

 

IV. Jak współpracować z organizacjami pozarządowymi

Ostatnie lata są zarówno dla władz samorządowych jak i dla organizacji pozarządowych okresem przyspieszonej nauki demokracji i przedsiębiorczości. Oczywiste więc są rozmaite trudności, napięcia, popełniane błędy, powodujące powstawanie nieufności i utrudniające wzajemną współpracę. Niezbędne jest pokonywanie tych uprzedzeń. Z badań organizacji pozarządowych wynika, że zależy im na współpracy z samorządem terytorialnym. Z kolei gminy, które podjęły stałą współpracę z organizacjami pozarządowymi podkreślają korzyści z niej wynikające.

Współpraca między gminą a organizacjami pozarządowymi może mieć różne formy. Już samo zainteresowanie władz samorządowych organizacjami pozarządowymi wyrażane poprzez zapraszanie przedstawicieli organizacji na posiedzenia rady, zarządu czy komisji ma duże znaczenie. Wzbogaca prace tych gremiów o nowe spojrzenie, a organizacjom daje szanse nawiązania kontaktów.

Przedstawiciele organizacji pozarządowych mogą zostać zaproszeni do prac odpowiednich stałych komisji. Takie działania pozwalają na powołanie pełnomocnika do współpracy z organizacjami pozarządowymi, podjęcie stałej współpracy na podstawie uchwały rady gminy, stworzenie forum organizacji pozarządowych.

Zainteresowanie i tworzenie sprzyjającego klimatu do aktywności obywatelskiej – warto mieć świadomość, że lata centralizmu oduczyły aktywności i samoorganizowania się społeczeństwa. Rolą samorządu terytorialnego jest stworzenie klimatu społecznego i zachęcenie lokalnej społeczności do większej aktywności. Znaczna część opieki społecznej gminy mogłaby być realizowana poprzez szkoły, gdyby działały przy nich samopomocowe i charytatywne organizacje pozarządowe.

Gmina nie robi wszystkiego sama, jedynie stwarza warunki do działania organizacjom pozarządowym, wspiera ich działania i ocenia wyniki, nie ingerując w wewnętrzne sprawy stowarzyszenia.

Powstanie stowarzyszeń rozwoju wsi jest wielkim wyzwaniem dla gminy. Te gminy i te stowarzyszenia, które będą umiały dobrze współpracować osiągną wspólny sukces. Ich społeczności zaczną się rozwijać dzięki oddolnej aktywności obywateli i mądrości władz. Oby takich gmin w programie Mała Szkoła było jak najwięcej. Dzięki nim będzie rozwijała się Polska.

 

Materiał z VII Forum Inicjatyw Oświatowych "Mała szkoła - wielka szansa" (2–3.12.2000)

ikonka pobierzGmina a organizacje pozarządowe (PDF - 109 KB)