Źródło: Serwis Samorządowy PAP, 28.07.2008

Przypomnijmy, że obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (druk nr 605) złożył w Sejmie Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP). Zakłada on m. in. obniżenie wieku szkolnego do sześciu lat oraz zmianę sposobu finansowania przedszkoli.

Od 1991 r. prowadzenie przedszkoli to zadanie własne gmin finansowane z ich budżetów. ZNP proponuje, aby finansowanie przejął budżet państwa.

Zdaniem resortu edukacji, który przygotował projekt stanowiska rządu wobec obywatelskiego projektu, ewentualna zmiana sposobu finansowania przeszkoli musiałaby wiązać się z jednoczesnym zmniejszeniem udziałów gmin we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) oraz stosownym zwiększeniem kwoty części oświatowej subwencji ogólnej dla samorządów.

- Wraz z przekazaniem gminom przedszkoli zostały odpowiednio zwiększone dochody gmin. Środki na prowadzenie przedszkoli ogólnodostępnych zostały zapewnione gminom w ich dochodach własnych – przypomina MEN.

Jak czytamy w stanowisku w tej sprawie, "zmiana sposobu redystrybucji dochodów budżetowych (zwiększenie subwencji oświatowej kosztem zmniejszenia dochodów własnych) nie przyczyni się do upowszechnienia edukacji przedszkolnej".

W ubiegłym roku samorządy wydały na prowadzenie przedszkoli ponad 4,5 mld zł. Średnio w kraju edukacja jednego przedszkolaka kosztowała 5,2 tys. zł. MEN szacuje, że wydatki na jednego przedszkolaka w 2008 r. wyniosą 5,7 tys. zł.

W obywatelskim projekcie oszacowano, że objęcie dzieci trzy i czteroletnich obowiązkiem przedszkolnym to koszty dla budżetu państwa ok. 4,1 mld zł. Zdaniem MEN to kwota niewystarczająca.

- Jeżeli zaproponowane rozwiązanie polegające na objęciu od 2009 r. przedszkoli ogólnodostępnych finansowaniem w formie subwencji oświatowej miałoby znaleźć uznanie Parlamentu RP to na ten cel należałoby zaplanować kwotę ok. 8,2 mld zł, przy założeniu, że wszystkie dzieci w wieku 3 – 4 lat skorzystałyby z prawa do wychowania przedszkolnego – zaznacza MEN.

Rząd krytykuje także propozycję uchylenia art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty, który stanowi, że opłaty za świadczenia prowadzonych przez gminę przedszkoli publicznych ustala rada gminy. Jak wskazuje MEN, uchylenie tego przepisu spowoduje brak podstawy prawnej dla gmin do pobierania od rodziców m.in. opłat za wyżywienie w przedszkolach.

Obywatelski projekt nakłada na gminy obowiązek zapewnienia bezpłatnego transportu w przypadku, gdy najkrótsza droga dziecka do przedszkola publicznego przekracza 3 km. - Spowoduje to znaczące skutki finansowe dla budżetów gmin, których wysokość nie została w uzasadnieniu do projektu ustawy oszacowana – zaznacza MEN. Jak podaje mogłyby to być środki rzędu 175 mln zł.

Propozycje zawarte w projekcie są w kilku miejscach zbieżne z planami MEN. Chodzi m.in. o obniżenie wieku szkolnego do sześciu lat od przyszłego roku. Rząd przy wprowadzaniu zmian zakłada 3 letni okres przejściowy, w którym rodzice zdecydują czy ich dzieci pozostaną w przedszkolu, czy pójdą do pierwszej klasy.

Obecnie, edukacja sześciolatków jest finansowana jako zadanie własne gminy, tak jak przedszkola. Od przyszłego roku gminy dostaną dotację celową na ten cel, a od 2011 r. edukacja sześciolatków będzie finansowana z subwencji oświatowej. - Dzięki takiemu rozwiązaniu gminy, jako organy prowadzące, uzyskają wolne środki, które będą mogły wykorzystać na tworzenie nowych miejsc w przedszkolach dla dzieci w wieku 3-5 lat – czytamy w stanowisku rządowym.

Zdaniem Marka Olszewskiego, wiceprzewodniczącego Związku Gmin Wiejskich RP, wójta gminy Lubicz, propozycje rządowe są bardziej realne niż te zawarte w obywatelskim projekcie ustawy. - Rozłożenie reformy obniżenia wieku szkolnego w czasie sprawia, że zarówno samorządy, jak i budżet państwa mogą się do tej operacji lepiej przygotować. W tej chwili w wielu rejonach kraju rozwijają się alternatywne formy opieki przedszkolnej i tego nie można tracić z pola widzenia – zaznacza Olszewski.

Jego zdaniem, warto skupić się najpierw na poprawie sposobu finansowania szkół z budżetu państwa, bo objęcie wszystkich dzieci w wieku 3-5 lat obowiązkiem przedszkolnym jest niewykonalne m.in. z powodu braku odpowiedniej bazy. /amk/